ΟΙ ΜΗΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΓΑΜΗΛΙΩΝ

«Ιερός Γάμος» του Διός και της Ήρας: Εορτή από την οποία πήρε το όνομα ο μήνας, που θεωρήθηκε και αίσιος για την τέλεση γάμων.
Ανθεστηρίων ήμερα 1η: «Πιθοίγια»: ήμερα κατά την οποία ανοίγονταν τα νέα κρασιά.
Ανθεστηρίων ημέρα 2η: «Χοές»: Ιερός γάμος του άρχοντος βασιλέως και ασκωλιασμοί.
Ανθεστηρίων ημέρα 3η:
«Χύτροι»: ανάκληση ψυχών και προσφορές στους νεκρούς.
Μυστήρια εν Άγραις. Εορτή στις αθηναϊκές Άγρες ως προπαρασκευή των μεγάλων Ελευσίνιων
Μυστηρίων. Είχε και το όνομα «μικρά μυστήρια».

ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ

Διάσια. Ανοιξιάτικη εορτή προς τιμήν του Μειλιχίου Διός, η μεγαλύτερη αθηναϊκή εορτή για το Δία.
Θυσία ζώων και ομοιωμάτων τους από ψωμάκια ζυμωμένα με μέλι.
Ελαφηβόλια. Παλαιά εορτή προς τιμήν της κυνηγέτιδος Αρτέμιδος με θυσία ελαφιών και αργότερα ομοιωμάτων ελαφιών από αλεύρι, μέλι και σουσάμι.
Προάγων των δραματικών αγώνων των μεγάλων Διονυσίων στο Διονυσιακό θέατρο και θυσία στο γειτονικό τέμενος του Ασκληπιού
(Ασκληπιεία). Μεταφορά ξοάνου Διονύσου από Ν. κλιτύ Ακροπόλεως σε Ακαδήμεια.
Μεγάλα ή «εν άστει» Διονύσια με πομπή και τριήμερους δραματικούς αγώνες στο Διονυσιακό θέατρο των Αθηνών.
Πομπή αγάλματος Διονύσου από Ακαδήμεια σε Ν. κλιτύ Ακροπόλεως (διθύραμβος), θυσία ταύρου. «Κωμαστές» το βράδυ στους δρόμους.

ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ

Γαλάξια. Εορτή της Μεγάλης Μητρός (Ρέας), με προσφορά «γαλαξίας», πολτού από γάλα και κρίθινο αλεύρι.
Πομπή παρθένων στο Δελφίνια (Ιερό του Απόλλωνος), σε ανάμνηση της προσφοράς «ικετηρίας» (κλάδου τυλιγμένου με λευκό μαλλί) από τον Θησέα στον Απόλλωνα πριν αποπλεύσει για την Κρήτη.

ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ

Μουνύχια προς τιμήν της Μουνυχίας Αρτέμιδος, με πομπή στο ιερό του λόφου της Μουνυχίας και με «άμιλλα νεών».
Ολυμπίεια προς τιμήν του Ολυμπίου Διός στο αθηναϊκό Ολυμπιείο. Αναδιοργανώθηκε μετά την ολοκλήρωση του ναού από τον Αδριανό.

ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ

Παραμονή Θαργηλίων Περιφορά «φαρμάκων» και καθαρμός της πόλεως.
Θαργήλια. Παλαιά εορτή του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος. Προσφορά «Θαργηλίων» για την ευόδωση της συγκομιδής.
Βενδίδεια. Εορτή της θρακικής θεάς Βενδίδος στον Πειραιά με διπλή πομπή, «επιχωρίων και θρακών», λαμπαδηφορία εφίππων.
Καλλυντήρια. Εορτή πιθανώς ευπρεπισμού του ναού της Πολιάδος Αθηνάς.
Πλυντήρια, Καθαρτήρια εορτή κατά την οποία έπλεναν το ξόανο της Αθηνάς Πολιάδος στο Φάληρο.

ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝ

Σκίρα ή Σκιροφόρια. Γυναικεία εορτή της Δήμητρας και της Κόρης, συνδεδεμένη με τα θεσμοφόρια.
Διιπόλια ή Διπολίεια. Προς τιμήν του Διός Πολιέως με επίκεντρο τα Βουφόνια (θυσία βοδιού).
Άρρηφόρια ή Αρρητοφόρια. Μυστική εορτή προς τιμήν της Αθήνας για την εξασφάλιση της ευφορίας, με αρρητοφορία.
Διισωτήρια. Εορτή του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας στο Δισωτήριον του Πειραιώς, με πομπή και «άμιλλα νεών».
Θυσία των αρχόντων της πόλεως στον Δία Σωτήρα και την Αθηνά Σώτειρα στην Αγορά των Αθηνών για την καλοχρονιά.

ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ

Αρχή του αρχαίου έτους (Όλ. 693,4 ή 5ου έτους του Α΄ κύκλου)
Ηράκλεια του Μαραθώνος. Πεντετηρική εορτή με αγώνες, στην πεδιάδα του Μαραθώνος.
Εκατόμβαια. Παλαιά εορτή προς τιμήν του Εκατομβαίου Απόλλωνος, που είχε παρακμάσει ήδη στους κλασσικούς χρόνους.
Κρόνια. Εορτή προς τιμήν του Κρόνου και της Ρέας, ευχαριστήρια για το τέλος της συγκομιδής
Συνοίκια, σε ανάμνηση του «συνοικισμού» της Αθήνας, θυσία στην Πολιούχο Αθηνά και αναίμακτη προσφορά στην Ειρήνη.
Μεγάλα Παναθήναια. Γενέθλια Αθηνάς. Πομπή από τον Κεραμεικό στην Ακρόπολη.

ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ

Μεταγείτνια. Παλαιά εορτή προς τιμήν του Μεταγειτνίου Απόλλωνος, που νωρίς παρήκμασε.
Ηράκλεια του Κυνοσάργους ή τα εν Διομείοις (το Κυνόσαργες βρισκόταν στον δήμο Διομείας).
Ελευσίνια. Πεντετηρικώς (Μεγάλα) και τριετηρικώς (Μικρά Ελευσίνια) στην Ελευσίνα προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης.

ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ

Γενέσια. «Πένθιμη» εορτή με θυσία στη θεά Γη, στη μνήμη των «γενετών», των νεκρών δηλαδή προγόνων.
Αρτέμιδος και Ενυαλίου: πομπή και θυσία (500 κατσίκια) στο ιερό της θεάς στις Άγρες.
Βοηδρόμια. Παλαιά εορτή προς τιμήν του Απόλλωνος Βοηδρομίου.
Μεγάλα Μυστήρια προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης. Ημερα 1η «Αγυρμός»: συγκέντρωσι των μυστών, ημέρα 2η. «Άλαδε μύσται»: κάθοδος των μυστών στη θάλασσα, ημέρα 3η, 4η, 5η, 6η, 7η, 8η, Μυστήρια στο Ελευσινιακό Τελεστήριο.

ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ

Προηρόσια στην Ελευσίνα προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης με θυσία βοδιών, για την εξασφάλιση της ευφορίας της γης.
Πυανόψια. Εορτή του Απόλλωνος, επώνυμη του μηνός. Προσφορά απαρχών (κυρίως κυάμων).
Θησεία. Εορτή του Θησέως. Καθιερώθηκε το 475 π.Χ. με τη μεταφορά των οστών του ήρωος από τη Σκύρο στην Αθήνα.
Οσχοφόρια. Διονυσιακή εορτή στο τέλος του τρυγητού. Πομπή από το εν Λίμναις ιερό του Διονύσου στο τέμενος της Σκιράδος Αθηνάς.
Στήνια με θυσία προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης, προετοιμασία για τις μεγάλες γυναικείες εορτές των Ελευσινιακών θεοτήτων.
Θεσμοφόρια του Αλιμούντος: μυστηριακή εορτή με θυσία και χορούς γυναικών στο τοπικό ιερό της Δήμητρας.
Θεσμοφόρια. Γυναικεία εορτή της Αθήνας προς τιμήν της Δήμητρος Θεσμοφορου και της Κόρης.
Απατούρια. Παλαιά εορτή κοινωνικής φύσεως για την εγγραφή των παιδιών στους καταλόγους των φρατριών.
Χαλκεία. Εορτή των χαλκέων και όλων των τεχνιτών προς τιμήν της Εργάνης Αθηνάς και του Ηφαίστου.

ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ

Μαιμακτήρια. Παλαιά εορτή του Διός Μαιμάκτου, επώνυμη του μηνός.
Πομπαία. Καθαρτήρια εορτή προς τιμήν του Διός Μειλιχίου για την ευόδωση της σποράς, με περιφορά της δοράς θυσιασθέντος ζώου («δίον κώδιον») και κηρυκείου (ήταν ο «πομπός», από τον οποίο πήρε το όνομα η εορτή).
ΠΟΣΕΙΔΕΩΝ

Πληροσία εορτή με θυσία προς τιμήν του Διός.
Ποσείδεα. Παλαιά εορτή προς τιμήν του Ποσειδώνος ως θεού της υγρασίας και της βλαστήσεως. Διονύσια «κατ’ αγρούς» στους δήμους της Αττικής, με πομπή και ασκωλιασμούς, προς τιμήν του Διονύσου.
(Έπρεπε να πηδούν και να χορεύουν πάνω σε φουσκωμένα και λαδωμένα ασκιά).
Αλώα. Αγροτική εορτή προς τιμήν της Δήμητρας, της Κόρης και του Διονύσου, για την ευόδωση της βλαστήσεως. (Μεταφορά μεγάλων πήλινων φανών από γυμνές γυναίκες τη νύκτα και στήσιμο τους στα καλλιεργημένα χωράφια).
 ekivolos.gr